Realisme

Algemeen

Achtergrond – Realisme komt voor uit het verlangen van kunstenaars om niet de schoonheid te verbloemen, maar juist de alledaagse werkelijkheid af te beelden.

Wereldtentoonstelling – Hier werden kunst en industriële producten van over de hele wereld ten toon gesteld aan een groot publiek.

Salon van het realisme – Hierin besluit Courbet zijn belangrijkste realistische werken te hangen en tart hiermee de bestaande kunst- en schilderregels.

School van Barbizon – Groep kunstenaars die de schoonheid van het landschap willen afbeelden.

Salon de refusés – Plek voor afgewezen kunst voor de Salon (van het realisme). Mensen komen hier om te lachen en hier werd ook Manets werk afgebeeld.

Perspectief verandering – Vooral in de werken van Cezanne wordt het perspectief in het schilderij verandert. Dit doen kunstenaars om de natuur naar hun gewenste effect om te buigen.

Begrippen

Operettes – Kleine komische opera waarin, o.a. door Offenbach, de maatschappij belachelijk wordt gemaakt.

Verisme – Benaming voor realisme in de muziek.

Belcanto – Muziek waarin de aandacht ligt op het gezang, niet op wat er gezegd en gespeeld wordt, maar op het geluid zelf.

Realisme – Een richting van kunst waarin niet de schoonheid van dingen wordt benadrukt, maar hoe het werkelijk is.

Impressionisme – Kunstvorm waarin de nadruk wordt gelegd op het moment. Hierdoor komen er op de schilderijen ‘vage’ vlekken voor, omdat dit echt is zoals momenten worden beleefd.

Fotografie – Een door impressionisten zeer geliefde kunstvorm. Een foto legt, zoals de impressionisten graag zagen, simpelweg het moment vast.

Pointillisme – Een nog verder doorgevoerde vorm van kunst dan het impressionisme. Door puntje voor puntje ongemengde kleuren neer te zetten wordt het totaal beleefd als een schilderij met gelijke kleuren. (Door geel en blauw naast elkaar te stippen werd de kleur groen beleefd, etc)

Symolisme – Verzamelnaam voor de laat 19^e eeuwse gewoon om fantasie en gevoel in kunst te verbeelden.

Jugendstil – Kunstvorm die zich kenmerkt door vloeiende lijnen en grillige, asymmetrische patronen.

Personen

Jacques Offenbach – Theatermaker en bedenker van de operettes.

Jean-Francois Millet – Kunstenaar die ervoor koos de werkelijkheid van de natuur af te beelden in tegenstelling tot de romantici.

Gustave Courbet – Naamgever realisme, verkiest de werkelijkheid boven de schoonheid. Hij zet zich af tegen de voorgeschreven academische regels en stoot anderen aan hetzelfde te doen.

Giuseppe Verdi – Nationalist die mensen in zijn opera’s zo realistisch mogelijk neerzet. Hij meent dat men zijn eigen muziek moet koesteren en verafschuwt buitenlandse invloeden.

Joseph Paxton – Architect van het ‘Crystal Palace’, het gebouw waarin de allereerste wereldtentoonstelling gehouden werd.

Michael Thonet – Vertoonde hier zijn luxueuze meubels. Hij werd hiermee beroemd en bedacht hierna zijn bekende stoelen. (No. 14 onder andere)

Gustave Eiffel – Architect van de Eiffeltoren die werd gebouwd voor de wereldtentoonstelling. Wekte eerst kritiek, maar mocht blijven staan.

Edouard Manet – Had zijn ‘le déjeuner sur l’herbe’ in de Salon des Refusés hangen. Deze wekte afgrijnzen vanwege de vulgaire aspecten. Ook zijn manier van schilderen ergert het publiek.

Claude Monet – Bewonderde als jonge schilder de werken van Manet. Hij gaat verder dan de meeste realisten door slecht kleur en licht vast te leggen.

Auguste Renoir – Schilder van het bekende impressionistische werk ‘Het bal bij Moulin de la Galette’. Alleen de hoofdpersonen hiervan zijn enigszins duidelijk afgewerkt en de achtergrond is slechts kleur en licht.

Kitagawa Utamaro – Japanse houtsnijder. Maakte populaire prenten over lichtvoetige onderwerpen.

Edgar Degas – Maakte het ‘Aux Ambassadeurs’ waarin duidelijk de invloed van de Japanse prenten en fotografie te zien was.

Claude Debussy – Maakte echt impressionistische muziek. Was vroeger een bewonderaar van Wagner.

Daarna keert  hij zich van deze muzieksoort af en maakt hij muziek overeenkomstig de kunst van de schilders.

Paul Cézanne – Maakt ook kunst naar de realiteit, maar week af door deze licht te verbuigen ten behoeve van het gewenste effect.

Georges Seurat – Bedenker van het pointillisme waarin puntjes van kleuren leiden tot een bepaalde kleurbeleving.

Vinnie Van Gogh – Wordt gezien als een van de eerste expressionisten. Gebruikt allerlei eerder gebruikte schilderaspecten. Hij gaat van het grauwe realisme over op het lichte impressionisme en voegt daar later nog de Japanse ‘streepjes’ aan toe.

Auguste Rodin – Een van de eerste kunstenaars van het symbolisme. Gooit de klassieke regels overboord om zijn fantasie en innerlijke gevoelens te verbeelden.

Paul Gauguin – Oud vriend en later vijand van Van Gogh. Hij maakte na zijn vertrek naar exotische landen kunst voor droom en extase. Deze kwam voor uit de geest in plaats van de natuur.

Hector Guimard – Maakte de metro-ingangen in Parijs. Verwerkte de natuur in architectuur en gebruikte vooral ijzere constructies.

Edvard Hagerup Grieg – Componist die zijn eigen nationale muziekstijl ontwikkelde.

Henriek Ibsen – Schrijver van het toneelstuk Peer Gynt met de muziek van Grieg. Werken zijn realistisch, omdat ze kritiek uiten op maatschappelijke problemen.

Herman Heijermans – Maakte met zijn werken zowel naturalisme als romantiek.

Gordon Graig – Voorstander van eenvoudige decors, omdat dit meer in teken staat van het realisme.

Eigen kunstsmaak

Zelf ben ik ook een realist, omdat ik vind dat men het niet mooier moet maken dan het is. Toch denk ik wel dat er iets moois moet worden afgebeeld, als er iets geschilderd wordt. Het hoeft van mij dan niet persé  mooier te worden gemaakt dan het al is, dus het is overdreven om te zeggen dat ik zowel een realist als romanticus ben. Wél ben ik het eens met Cézanne. Ook hij beeldde alles reëel af, maar hij verboog daarbij de werkelijkheid deels. In zoiets kan ik me wel vinden, want dan wordt het mooie geaccentueerd, maar niet beter gemaakt dan het is.

Romantiek vs Realisme

Wagner - Ride of the Valkyries http://www.youtube.com/watch?v=V92OBNsQgxU

Verdi - Aida Triumphal March http://www.youtube.com/watch?v=AssDQbaIP_I

Ik voor de triomfmars gekozen, omdat ik zelf de opera bezocht heb in Verona en een duidelijke romantische componist zocht als tegenhanger voor Verdi.

Het duidelijkste romantische kenmerk aan Wagner is het onderwerp van zijn stuk. De mythische achtergrond duidt op romantiek, omdat deze een vlucht uit de werkelijkheid biedt. Ook geeft het een 'machtig' signaal af'; het sleept je als luisteraar mee.

Bij Verdi is het juist de manier waarop het overkomt kenmerkend voor het realisme. Geen enkel moment wordt het geheel zo overweldigend dat je er helemaal mee door wordt afgevoerd. Je blijft in het hier en nu. Zeker ook als je het bijbehorende stuk hebt gezien, weet je dat muziek de realiteit heel nauwkeurig weergeeft. De sfeer van dat moment is heel goed omgezet in de muziek.

Vergelijkbaar modern

Wagner en Life In Technicolor - Coldplay http://www.youtube.com/watch?v=mzxoLZXF9SI

Nu is dit nummer van Coldplay bij lange na niet zo groots als Wagners Ride of the Valkyries. Toch denk ik dat deze nummers goed vergelijkbaar zijn. Beide nummers hebben namelijk een betere plek als onderwerp. In Ride of the Valkyries is dit een mythische plek die boven de mensen staat. In Life in Technicolor gaat de hoofdpersoon naar een betere plek, waarheen precies is niet duidelijk. Wel is duidelijk dat hij uit zijn onaangename werkelijkheid vertrekt naar ergens beter: 

Gravity release me,

And don't ever hold me down
Now my feet won't touch the ground.

Verdi en Goodnight Saigon - Billy Joel http://www.youtube.com/watch?v=Qjzjhl-QztE

Wat heel goed gedaan is met de muziek van Aida's triomfmars is de sfeer van het moment weergeven. Op het moment dat Billy Joel zijn Goodnight Saigon schrijft is de Vietnam Oorlog aan de gang. De ellende in die oorlog beschrijft hij uitvoerig en de droevige sfeer klinkt ook door in de melodieën. De stemming daar en de gedachten over de oorlog worden dus heel mooi afgebeeld in dit nummer.

And we would all go down together 
We said we'd all go down together 
Yes we would all go down together.

Misschien blijkt uit de lyrics nog wel het beste dat deze twee nummers duidelijke tegenpolen van elkaar zijn. De eerste een romantische uitweg en de ander een realistisch besef.

Samenvatting Middeleeuwen

In de elfde en twaalfde eeuw heerste de angst in Europa. Onder andere de angst voor de Apocalyps (einde van de wereld). Alleen degenen met het ware geloof zullen na het einde toetreden tot het eeuwige leven.

Angst is een kenmerk van de vroege middeleeuwen. Er is:

-          Angst voor de almachtige God
-          Angst voor de onbegaanbare wereld buiten de bewoonde wereld

Bescherming voor deze angst is de lagere adel. Door het feodale stelsel worden boeren beschermd door feodale heren tegen Noormannen, Hongaren, etc.

Aan het einde van de middeleeuwen breidde de landbouw zich uit. Hogere productie en specialisatie verhoogden de opbrengst. Boeren gingen het overschot verhandelen en op de knooppunten van handel vestigden zich steden. In deze steden vestigden zich ook kloosters die onderwijs en ziekenzorg verzorgden. Zo raakten stad en kerk verbonden. Buiten de buurt van steden was er onbegaanbaar gebied.

Langzamerhand ontstonden er ook kathedralen. Dit waren meer prestigeprojecten van de kerk die steeds groter en groter werd. Het culturele klimaat werd steeds meer bepaald door de steden en de kerken die erin stonden. Daarnaast werden er pelgrimages gehouden; tochten naar pelgrims oorden die gevaarlijk waren, vanwege de onbekende wildernis.

In kloosters en kerken werden op vaste tijden de getijden gehouden. Tijdens deze getijden werden psalmen in het Latijn gezongen. Deze worden gregoriaans genoemd, vanwege de foute opvatting dat Paus Gregorius deze psalmen geordend zou hebben. Dit is echter een paar eeuwen later gebeurd. Deze liederen waren bedoeld voor de liturgie (=eredienst in de kerk). Het liturgisch drama was een soort van spektakel om de mensen die geen Latijn konden te betrekken bij de kerk en de bijbel door middel van missen en dergelijken.

Polyfonie in de kerk is ontstaan om de eentonige psalmen extra interessant te maken ten opzichte van de troubadours muziek met instrumenten. De kapelmeesters van de Notre-Dame zijn voor een groot deel verantwoordelijk voor het introduceren  van de contratenoren naast de bestaande melodielijn (= Cantus firmus).

De kerken werden in twee stijlen gebouwd. Eerst was er de romaanse stijl. Deze had dikke brede muren, liet weinig licht binnen en was erg sober. Zodra de skeletbouw was uitgevonden werden zo groot en fraai mogelijke kathedralen gebouwd. Deze zijn vooral hoog, spits en rijkelijk versierd. Wat ze gemeen hebben is dat ze allebei van binnen zijn versierd met fresco’s.

Aan het hof van de adel werd door troubadours/trouvères muziek gemaakt. Vaak waren zijzelf ook van adel. Hun muziek is vrijwel altijd gregoriaans. Een goed voorbeeld van waar ze over zingen is de hoofse liefde.

Op de straten wordt ook muziek gemaakt, maar dan door vaganten. Zij maken niet alleen muziek, maar jongleren, spelen toneel, tonen rariteiten, van alles, tot beren temmen aan toe. Er is niet veel meer van bekend maar vaak speelden ze om de feestvreugde te vergroten. Ook speelde ze meerdere instrumenten tegelijkertijd. De kerk stelt deze straatentertainers niet op prijs.

Later wordt het verzet van de kerk minder en omdat de liturgie niet aanslaat worden de vaganten ingezet. Zij voeren mirakelspelen op; toneelstukken waarin op wonderlijke wijze het leven van iemand wordt verbeterd door de tussenkomst van God. Een variant hierop is het plaatsen van decors op wagens. Iedere wagen heeft zijn eigen scene en op deze manier wordt het verhaal door de stad verplaatst in een optocht.

Begrippen Cluny, Cisterciënzer, Abt Suger

-          Cluny: een abdij in midden-Frankrijk. De Cluny-orde is verantwoordelijk voor de bouw van vele kloosters.
-          Cisterciënzers: een kerkorde van meer sombere kerken, omdat zij vinden dat het verschil tussen de rijkdom van de kerk en de armoede van het volk te groot is. Monniken worden schiermonniken  genoemd en dragen sobere pijen.
-          Abt Suger: Suger, die de aanleiding gaf tot de gotische stijl, was abt van Saint Denis. Dit was een kerk in de buurt van Parijs waar de martelaar Dionysius zijn graf had. Ook werden hier de Franse koningen begraven. Suger hoopte dat bezoekers van een kathedraal zich ergens tussen de wonderen van het paradijs en het slijk der aarde achten. Hij vond ook dat kathedralen vol moesten zijn van licht, vandaar de kleurrijke vensters in veel gotische kerken.

Tijdbalk geschiedenis-kunst

Laocoöngroep

Deze beeldengroep is de beroemde Laocoöngroep, een Oud-Grieks beeld gemaakt door de architecten Agesander, Polydorus en Athenedorus in de Hellenistische stijl.

Het verhaal bij het beeld gaat over de Trojaanse priester Laocoön die zijn volk waarschuwt voor de list van het Trojaanse paard. Dit wordt echter door de goden voorkomen door twee reuzeslangen te sturen om Laocoön en zijn zoons te doden.

Het beeld komt uit de Hellenistische periode die te herkennen is aan de actie en de emotie die in dit beeld naar voor komen.

Ik heb gekozen voor dit beeld, omdat ik deze groep indrukwekkend vind. Het heeft een bijna perfecte anatomie en de emotie is van de gezichten af te lezen. Daarnaast vind ik dat de beeldhouwers het verhaal prachtig in het beeld verwerkt hebben.